Phản ứng hóa học là gì? Khi nào phản ứng hóa học xảy ra và các dạng bài tập

Hóa học là bộ môn mà các em được học khi bước vào lớp 8 và sẽ đồng hành trong suốt những năm học còn lại của cấp 2 và cấp. Hóa học nói về các nguyên tố hóa học, hợp chất,… và sự phản ứng của các chất với nhau. Vậy, phản ứng hóa học là gì? Lớp 8, có các loại phản ứng hóa học thường gặp nào? Các em hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau.

Tham khảo thêm:

Nội Dung

Phản ứng hóa học là gì?

+) Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này sang chất khác.

-Chất ban đầu bị biến đổi trong phản ứng gọi là chất phản ứng hay chất tham gia.

-Chất mới sinh ra gọi là sản phẩm.

– Phương trình chữ của phản ứng hóa học: Tên các chất tham gia → Tên các sản phẩm

Có mấy loại phản ứng hóa học?

Phản ứng hóa học có 4 loại bao gồm: Phản ứng hóa hợp, phản ứng phân hủy, phản ứng oxi hóa khử và phản ứng thế.Cụ thể:

+) Phản ứng hóa hợp: Là một phản ứng hóa học, trong đó hai hay nhiều chất ban đầu chỉ tạo thành một chất mới (sản phẩm).

Ví dụ: 2Mg + O2 -> 2MgO

+) Phản ứng phân hủy: Là phản ứng hóa học trong đó có nhiều chất mới được sinh ra (2 chất trở lên từ một chất ban đầu.

Ví dụ: Zn(OH)2 -> ZnO + H2O

+) Phản ứng oxi hóa khử: Là phản ứng hóa học khi sự khử và oxi hóa xảy ra đồng thời.

Ví dụ: Fe2O3 + 3CO -> 2Fe + 3CO2

+) Phản ứng thế: Là một phản ứng hóa học xảy ra giữa đơn chất và hợp chất trong đó nguyên tử của đơn chất sẽ thay thế cho nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất.

Ví dụ: Cl2 + 2KBr -> 2KCl + Br2

– Cách đọc phương trình chữ của phản ứng hóa học:

Dấu “+” ở trước phản ứng đọc là “tác dụng với” hay “phản ứng với”
Dấu “+” sau phản ứng đọc là “và”
Dấu “→” đọc là “tạo thành” hay “tạo ra” hoặc “phân hủy ra”

– Trong quá trình phản ứng lượng chất tham gia giảm dần còn lượng chất sản phẩm tăng dần.

Diễn biến của phản ứng hóa học

⇒ Trong các phản ứng hóa học, chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.

Lưu ý:

Nếu có đơn chất kim loại tham gia phản ứng thì sau phản ứng nguyên tử kim loại phải liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác.
Nếu đơn chất là kim loại thì nguyên tử kim loại sẽ tham gia phản ứng.

Điều kiện để có phản ứng hóa học xảy ra

Các chất tham phản ứng phải được tiếp xúc với nhau.
Tùy mỗi phản ứng cụ thể mà cần đun nóng đến một nhiệt độ nào đó
Có những phản ứng cần xúc tác thích hợp, đó là chất kích thích cho phản ứng xảy ra nhanh hơn và giữ nguyên không biến đổi khi phản ứng kết thúc.

Dấu hiệu có thể nhận biết phản ứng hóa học xảy ra

Có thể thay đổi màu sắc, trạng thái, mùi.
Tỏa nhiệt, thu nhiệt hoặc phát sáng.
Tạo ra kết tủa, bay hơi, hoặc đổi màu

Các dạng bài tập phản ứng hóa học thường gặp

Bài 1: Lập phương trình hóa học biểu diễn phản ứng hóa hợp của lưu huỳnh với các kim loại magie (Mg); kẽm (Zn); sắt (Fe); nhôm (Al). Biết rằng công thức hóa học của chất được tạo thành tương ứng là: MgS; ZnS; FeS; Al₂S₃

Giải:

Phương trình hóa học là:

S + Mg → MgS

S + Zn → ZnS

S + Fe → FeS

3S + 2Al → Al₂S₃

Bài 2: Cho 5,68 gam P₂O₅ vào cốc chứa 50 gam H₂O thu được dung dịch axit photphoric (H₃PO₄). Tính khối lượng dung dịch axit tạo thành.

Giải:

Phương trình hóa học: P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có:

m_P2O5 + m_H2O = m_{dd axit} ⇔ m_{dd axit} = 50 + 5,68 = 55,68 gam.

Bài 3: Cho phản ứng hóa hợp: CaO + H₂O → Ca(OH)₂. Tính số mol của canxi hiđroxit biết khối lượng của CaO là 5,6 g

Giải:

n_CaO = 5,6/56 = 0,1 mol

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

0,1 → 0,1 (mol)

Bài 4: Cho phản ứng: C + O₂ → CO₂. Phản ứng trên là:

Giải:

Chất mới CO₂ được tạo thành từ 2 chất ban đầu là C và O₂ => đây là phản ứng hóa hợp. C phản ứng cháy với O₂ tỏa nhiều nhiệt.

Bài 5: Trong phòng thí nghiệm, người ta điều chế oxit sắt từ Fe₃O₄ bằng phản ứng hóa hợp sau: 3Fe + 2O₂ → Fe₃O₄

Giải:

n_Fe3O4 = 2,32/232 = 0,01 mol

Phương trình hóa học:

3Fe + 2O₂ Fe₃O₄

0,02 ← 0,01(mol)

n_O2 = 0,02 mol; Số gam oxi: m_O2 = 32.0,02 = 0,64g

Bài 6: Cho m gam hỗn hợp X gồm Cu, Fe vào dung dịch HCl dư, thu được 8,96 lít khí H₂ (đktc). Cũng cho m gam hỗn hợp X trên vào dung dịch H₂SO₄đặc, nóng dư, thoát ra 20,16 lít khí SO₂ (đktc). Giá trị của m là

Giải:

Fe + 2HCl → FeCl₂+H₂

2Fe + 6H₂SO₄ → Fe₂ (SO₄)₃+3SO₂+6H₂O

Cu + 2H₂SO₄ → CuSO₄+SO₂+2H₂O

n_H2 = 0,4 mol ⇒ nFe = 0,4 mol

n_SO2 = 0,9 mol. BT e ⇒ 3.n_Fe + 2.n_Cu = 2.n_SO2 =0,9.2 =1,8 mol

⇒ n_Cu = (1,8 – 3.0,4)/2 = 0,3 mol

m = 0,4.56 + 0,3.64 = 41,6(g)

Bài 7: Cho từng chất: C, Fe, BaCl₂, Fe₃O₄, Fe₂O₃, FeCO₃, Al₂O₃, H₂S, HI, HCl, AgNO₃, Na₂SO₃ lần lượt phản ứng với H₂SO₄đặc, nóng. Số phản ứng thuộc loại phản ứng oxi hóa – khử là

Giải:

Số chất phản ứng với H₂SO₄ đặc, nóng là phản ứng oxi hóa khử là: C, Fe, Fe3O₄, FeCO₃, H₂S, HI

C + 2H₂SO₄ → 2SO₂ + CO₂ + 2H₂O

2Fe + 6H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + 3SO₂ + 6H₂O

2Fe₃O₄ + 10H₂SO₄ → 3Fe₂(SO₄)₃ + SO₂ + 10H₂O

FeCO₃ + 4HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + NO₂ + 2H₂O

3H₂S + H₂SO₄ → 4S + 4H₂O

8HI + H₂SO₄ → 4I2 + H₂S + 4H₂O

Bài 8: Hòa tan hoàn toàn x mol CuFeS₂ bằng dung dịch HNO₃ đặc, nóng (dư) sinh ra y mol NO₂ (sản phẩm khử duy nhất của N⁺⁵). Biểu thức liên hệ giữa x và y là

Giải:

CuFeS₂ → Cu²⁺ + Fe³⁺ + 2S⁺⁶ + 17e

x 17x

N⁺⁵ + 1e → N⁺⁴

y y

BT e ⇒ 17x = y

CuFeS₂ + 22HNO₃ Cu(NO₃)₂ + Fe(NO₃)₃ + 2H₂SO₄ + 17NO₂ + 9H₂O

Bài 8. Cho 24,6 gam hỗn hợp Mg, Al, Fe phản ứng hết với dung dịch HCl thu được 84,95 gam muối khan. Thể tích H₂ (đktc) thu được bằng:

Giải:

Ta có: m_muối = m_{kim loại} + 71. ⇒ 84,95 = 24,6 + 71.n_H2

⇒n_H2= 0,85 mol ⇒ V_H2= 19,04 mol.)

Bài 9.Cho 5,1 gam hai kim loại Al và Mg tác dụng với HCl dư thu được 5,6 lít khí H₂ (đktc). Thành phần phần trăm theo khối lượng của Al là: