Giải đáp: Quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Tây Âu

Nếu bạn không am hiểu về lĩnh vực lịch sử thì sẽ không biết được quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Tây Âu như thế nào? Chính vì vậy, THPT Chuyên Lam Sơn sẽ chia sẻ lý thuyết về quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Tây Âu kèm theo các bài tập để các bạn cùng tham khảo

1. Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Châu Âu

Từ thế kỉ III, đế quốc La Mã lâm vào khủng hoảng.

Nửa cuối thế kỉ V, các bộ tộc Giéc-man từ phương Bắc tràn xuống, xâm chiếm lãnh thổ, đưa đến sự diệt vong của đế quốc La Mã (476).

Những việc làm của người Giéc-man khi tràn vào La Mã:

• Thành lập nhiều vương quốc mới: Ăng-glô Xắc-xông, Phơ-răng, Tây Gốt, Đông Gốt…
•  Chiếm ruộng đất của chủ nô La Mã, đem chia cho các tướng lĩnh quân sự và tăng lữ giáo hội.

Quá trình phong kiến diễn ra mạnh mẽ và sâu sắc ở Vương quốc Phơ-răng với sự hình thành các giai cấp mới là: lãnh cháu phong kiến và nông nô:

• Lãnh chúa phong kiến được hình thành từ bộ phận: quý tộc thị tộc người Giéc-man và quý tộc La Mã quy thuận chính quyền mới
• Nông nô được hình thành từ bộ phận nô lệ được giải phóng và nông dân tự do bị mất ruộng đất.

2. Lãnh địa phong kiến và quan hệ xã hội của chế độ phong kiến

Lãnh địa phong kiến là một đơn vị hành chính-kinh tế biệt lập, khép kín. Lãnh chúa có quyền trên vùng đất của họ như một “ông vua”, có quân đội riêng và tự đặt ra luật lệ trong lãnh địa của họ.

Lãnh chúa xây dựng lâu đài kiên cố, có hào sâu, tường bao quanh.

Vùng đất đai ngoài lâu đài là đất canh tác nông nghiệp và nhà nhà ở của nông nô.

Đời sống kinh tế trong lãnh địa khép kín, tự cung tự cấp. Trừ muối và sắt được mua ở bên ngoài.

Lãnh chúa không phải lao động, họ luyện tập cung kiếm, đi săn. Họ bóc lột nông nô bằng địa tô và nhiều thứ thuế.

Nông nô lệ thuộc lãnh chúa về thân phận và ruộng đất. Họ canh tác trên khu đất lãnh chúa cho họ thuê và phải trả tô rất nặng.

⇒ Quan hệ xã hội chính trong xã hội phong kiến ở Tây Âu là quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô.

3. Sự hình thành của thành thị Tây Âu trung đại

Thời gian xuất hiện: cuối thế kỉ XI

Nguyên nhân:

• Sản xuất thủ công nghiệp phát triển đã thúc đẩy nhu cầu trao đổi. Một số thợ thủ công tìm cách rời khởi lãnh địa, họ đến những nơi đông người qua lại để mở xưởng sản xuất và buôn bán => các thị trấn ra đời, sau đó thành thị trung đại xuất hiện.
•  Một số thành thị do các lãnh chúa lập ra hoặc được phục hồi từ những thành thị cổ đại

Vai trò của thành thị trung đại:

• Phá vỡ nền kinh tế tự nhiên, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hóa phát triển.
• Thành thị mang lại không khí tự do và nhu cầu mở mang tri thức cho mọi người. (nhiều trường đại học, trung tâm kinh tế-văn hóa được hình thành)
• Thúc đẩy sự sụp đổ chế độ phong kiến phong kiến phân quyền, thiết lập chế độ phong kiến tập quyền.

 Về xã hội: góp phần dẫn đến sự giải thể của chế độ nông nô; đưa đến sự xuất hiện của tầng lớp thị dân.

Về văn hóa: mang không khí tự do và mở mang tri thức cho mọi người, tạo tiền đề cho việc hình thành các trường đại học lớn ở châu Âu.

4. Sự ra đời của Thiên chúa giáo. 

Thời gian ra đời: Từ thế kỉ I TCN

Địa điểm: Pa-le-xtin

Ban đầu Thiên chúa giáo là tôn giáo của những người nghèo khổ, bị áp bức.

Đến thế kỉ IV, Thiên chúa giáo được hoàng đế La Mã công nhận và có một vị trí vững chắc trong xã hội.

Đứng đầu Giáo hội Thiên chúa giáo là Giáo hoàng.

Hầu hết người Tây Âu là giáo dân. Nhà thờ là trung tâm sinh hoạt văn hóa và là nơi diễn ra các nghi thức quan trọng trong cuộc sống của họ.

Tham khảo thêm: Vì sao thực dân pháp đem quân tấn công hà nội lần thứ hai ?

Bài tập về quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Tây Âu

Ví dụ 1: Trình bày những nét chính về quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu

Lời giải

Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu được diễn ra qua nhiều thế kỉ. Cụ thể:

– Khoảng thế kỷ III, đế quốc La Mã lâm vào khủng hoảng trầm trọng. Từ cuối thế kỷ V các bộ tộc người Giéc-man từ phương Bắc tràn xuống xâm chiếm lãnh thổ đưa đến sự diệt vong của đế quốc La Mã.

– Người Giéc-man đã thủ tiêu nhà nước chiếm nô La Mã, xây dựng nhà nước mới và tiến hành quá trình phong kiến hóa: Lãnh địa hóa toàn bộ ruộng đất trong xã hội, Nông nô hóa giai cấp nông dân, trang viên hóa nền kinh tế.

– Nô lệ và nông dân không có ruộng đất phải làm việc cho lãnh chúa hình thành giai cấp nông nô.

– Xã hội phong kiến châu Âu được hình thành với 2 giai cấp đặc trưng: Lãnh chúa và nông nô

Ví dụ 2: Thành thị trung đại ra đời thế nào?

Lời giải

Sự hình thành của thành thị trung đại:

– Cuối thế kỉ XI, thủ công nghiệp phát triển, hàng hóa sản xuất ra ngày càng nhiều đã thúc đẩy nhu cầu trao đổi. Một số thợ thủ công đã tìm cách bỏ trốn khỏi lãnh địa hoặc dùng tiền chuộc lại thân phận tự do. Họ đến những nơi đông người qua lại để lập các xưởng sản xuất và bán hàng hóa. Từ đó, các thị trấn xuất hiện, sau đó trở thành thành phố, gọi là thành thị trung đại.

– Ngoài ra, còn có những thành thị do lãnh chúa lập ra hoặc được phục hồi từ những thành thị cổ đại.

Ví dụ 3: Quan sát hình 3 và đọc thông tin trong mục, em hãy trình bày đặc điểm của lãnh địa phong kiến ở Tây Âu.

Lời giải

Đặc điểm của lãnh địa phong kiến ở Tây Âu:

– Mỗi lãnh địa phong kiến là một đơn vị kinh tế, chính trị độc lập và cơ bản của Tây Âu thời kì này. Đứng đầu mỗi lãnh địa phong kiến là một lãnh chúa – “ông vua” cai quản lãnh địa của mình.

– Cấu trúc lãnh địa:

• Là một khu đất rộng lớn gồm đất của lãnh chúa và đất khẩu phần.
• Bao quanh lãnh địa là hào nước và tường thành chắc chắn. Bên ngoài tường thành là nhà ở của nông nô, nhà kho,…
• Bên trong lãnh địa có lâu đài của lãnh chúa ở vị trí trung tâm, nhà thờ,..

– Lãnh chúa lập ra quân đội, luật pháp, tòa án, chế độ thuế khóa, tiền tệ và đo lường riêng. Thậm chí nhà vua còn không có quyền can thiệp vào lãnh địa bởi quyền “miễn trừ”.

– Kinh tế lãnh địa:

• Mang tính chất tự nhiên, tự cung tự cấp. Nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo.
• Nông nô sản xuất mọi thứ đáp ứng nhu cầu trong lãnh địa từ lương thực, đồ dùng,…
• Chỉ những thứ không sản xuất được mới mua từ bên ngoài: muối, sắt, hàng xa xỉ phẩm phương Đông,…

– Lãnh chúa sống xa hoa trên sự bóc lột sức lao động nông nô. Nông nô nhận ruộng đất của lãnh chúa để cày cấy và phải nộp rất nhiều loại thuế khác nhau: thuế cưới xin, ma chay,…

Ví dụ 4: Em hãy phân tích vai trò của thành thị đối với châu Âu thời trung đại

Lời giải

Vai trò của thành thị trung đại:

– Kinh tế: Thành thị ra đời đã phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hóa giản đơn phát triển.

– Chính trị: Thành thị góp phần tích cực xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong kiến tập quyền, thống nhất quốc gia, dân tộc.

– Xã hội: Góp phần dẫn đến sự giải thể của chế độ nông nô.

– Văn hóa: Thành thị còn là các trung tâm văn hóa. Thành thị mang không khí tự do và mở mang tri thức cho mọi

Ví dụ 5: Thành thị giống như những bông hoa rực rỡ nhất của châu Âu thời trung đại”. Em hãy tìm những dẫn chứng trong bài học để chứng minh cho ý kiến trên.

Lời giải

Những dẫn chứng để chứng minh cho ý kiến của Các-mác: “Thành thị giống như những bông hoa rực rỡ nhất của châu Âu thời trung đại”:

– Phá vỡ nền kinh tế tự nhiên trong lãnh địa, tạo điều kiện cho sự hình thành và phát triển của kinh tế hàng hóa.

– Góp phần xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong kiến tập quyền.

– Tầng lớp thị dân mới hình thành và phát triển đòi hỏi phải xây dựng nền văn hóa mới: Nhiều trường đại học được ra đời nhưu Bô-lô-na (I-ta-li-a)

– Thành thị mang lại bầu không khí tự do, cởi mở, nhiều thành tựu văn hóa dần nảy nở và phát triển về sau.

Bên trên chính là toàn bộ quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Tây Âu mà chúng tôi đã phân tích chi tiết có thể giúp các bạn học sinh củng cố lại kiến thức lịch sử của mình rồi nhé